Ook dit jaar was het weer even spannend: de buurman begon al met het zaaien van de uien, maar Mellany Klompe en haar man Jeroen moesten nog wachten. Het land was nog te vochtig. Inmiddels staan die uien er prachtig bij. Klompe Landbouw heeft inmiddels ruim tien jaar ervaring met regeneratieve landbouw en dat werpt mooie vruchten af. Nu willen ze hun kennis graag delen.

Over het uitgestrekte erf loopt Mellany Klompe, langs uitbundig bloeiende bloemenstroken, naar de schuur waar in een klein laboratorium bodemonderzoek wordt gedaan. Ze vertelt enthousiast over de stappen die Klompe Landbouw de afgelopen jaren heeft gezet. ‘Tien jaar geleden stonden we op een tweesprong. Gaan we verder met traditionele landbouw, waarin we de kosten eigenlijk alleen maar zagen stijgen terwijl de opbrengsten juist daalden? Of slaan we een nieuwe weg in? We besloten om op zoek te gaan naar een manier om het bedrijf economisch én ecologisch vitaal te maken, zodat het ook een toekomst biedt voor onze kinderen.’

Proeftuin
‘We zijn als eerste aan de slag gegaan met bodemverdichting, omdat we daar veel problemen mee ondervonden. We hadden steeds zwaardere machines nodig om de bodem te bewerken. Als het regende, was er veel wateroverlast en bij droogte juist weer droogtestress. Zo zijn we ons gaan verdiepen in regeneratieve landbouw, waarbij natuurlijke hulpbronnen worden versterkt in plaats van uitgeput. We merkten al snel dat het moeilijk is om aan informatie te komen. Wij hebben een akkerbouwbedrijf van 360 hectare. In Noordwest-Europa is er nauwelijks regeneratieve landbouw op deze schaal. We konden nergens vragen: hoe doe je dat? Daarom besloten we een proeftuin te beginnen, waarin we onze ervaringen en kennis kunnen delen. Met steun van de Europese Commissie hebben we Soil Heroes opgericht.’

‘Het is niet één knop die je even om kunt zetten’
Mellany deed als milieukundige projecten op het gebied van landschap, milieu en biodiversiteit met waterschappen, gemeentes en provincies. Maar toen Klompe Landbouw serieuze stappen zette in regeneratieve landbouw, besloot ze met dat werk te stoppen. ‘Het is niet één knop die je even om kunt zetten’, zegt ze. ‘Het is een heel systeem dat anders werkt. We zijn begonnen met strokenteelt. Stapje voor stapje – eerst pakten we een gebied van dertig hectare aan. We besloten te experimenteren met de waterretentie, oftewel de waterhuishouding van het land, omdat dat iets is wat duidelijk meetbaar en zelfs zichtbaar is voor boeren. Als er water op je land staat, of je drie weken kunt wachten met beregenen, dat zijn duidelijke signalen. We hebben de bodem drie jaar gevolgd, samen met de Universiteit Wageningen. De bodemverdichting knapte snel op. In langdurig droge periodes, zoals die van vorig jaar, stelden we vast dat we de regeneratieve percelen maar twee of drie keer hoefden te beregenen, tegenover zes keer op de gangbare percelen. Het gewas op de regeneratieve percelen bleef veel langer vitaal: de plant bleef doorproduceren. Waar de aardappels op de gangbare percelen door hittestress veel kleiner waren, waren die uit de regeneratieve bodem precies de maat die de supermarkten willen hebben. Dat zijn resultaten waar boeren iets aan hebben, want als je meer te verkopen hebt, levert je dat economisch dus ook meer op.’

Helpen met praktische tips
Dankzij de proeftuin kon Klompe Landbouw experimenteren en fouten maken, zegt Mellany. ‘En dat hebben we ook volop gedaan. Die fouten hoeven collega-boeren niet meer te maken.’ Ze delen de opgedane kennis graag. Maar ze gaan er niet mee de boer op, glimlacht Mellany. ‘We stappen niet op boeren af om te zeggen hoe het moet. Ieder bedrijf is anders, iedere situatie is anders. Ik weet zeker dat iedere boer, diep in zijn hart, in de bodem wil investeren. Maar het moet financieel en technisch mogelijk zijn. We helpen heel graag om die mogelijkheden met boeren te bekijken. We laten zien hoe wij het hebben aangepakt met de biodiverse stroken. Veel boeren zijn bang voor het onkruid dat daar kan gaan groeien. Wij zaaien op rijen, met dezelfde machine die we gebruiken voor de uien. Dan groeit het mooi op rij, waardoor je ook mechanisch kunt schoffelen. We schoffelen net zo lang tot het ‘dicht’ staat en er geen zon meer op de bodem schijnt, zodat er geen onkruid meer groeit. Die methode werkt, dus als een boer ook over zulke machines beschikt, kan hij het ook zo aanpakken. Zo hebben we inmiddels ook een goed mengsel van bloemen samengesteld. Dat zijn handige, praktische tips waar boeren mee uit de voeten kunnen.’

‘Wij zijn de generatie die de transitie in gang zet’
En dat hun collega’s daar wel oren naar hebben, blijkt uit het hoge aantal bezoekers. In 2022 ontving Mellany maar liefst 450 belangstellenden op de boerderij. ‘Dat waren niet alleen boeren, maar ook bijvoorbeeld mensen van bedrijven, onderzoeksinstituten en universiteiten. Ook dit jaar zijn er alweer honderden bezoekers geweest. Vanwege al die belangstelling zijn we op zoek naar manieren om onze kennis breder beschikbaar te stellen.’ Ze hebben het er druk mee, lacht Mellany, maar ze zijn ontzettend blij met de stappen die ze hebben gezet. ‘Wij voelen echt dat wij de generatie zijn die de transitie in gang moet zetten, zodat de volgende generatie verder kan met een economisch én ecologisch gezond bedrijf. Die grote problemen die nu spelen in de landbouw – wij willen onderdeel zijn van de oplossing, niet van het probleem.’

Meer weten over Jeroen & Mellany Klompe?

• Luister hier de lunchlezing met Mellany Klompe terug.
• Dit is de website van Klompe Landbouw.
• Dit is de website van de Soil Heroes Foundation. Op deze site vind je hier het ‘Guidebook for farmers’ die ook aan de slag willen met regeneratieve landbouw.
• In deze mini-documentaire van Het Nieuwe Nassen van BlueCity gaan chefs Pepijn Schmeink en Per de Man op bezoek bij Klompe.
• Beluister ook dit interessante interview van Vroege Vogels met Mellany.